العربية بعد العبرية
שלום לכן ולכם,
שוב, בפעם הרביעית בתוך עשור, ישראל הולכת לבחירות. חילופי השלטון התכופים כבר הפכו לחלק מהשיטה המביאה לקיפאון במישור המדיני ובמישור החברתי-כלכלי. פיזורה הפתאומי של הכנסת גם קוטע את עבודת החקיקה בכנסת ומוריד לטמיון עבודה מאומצת שנעשתה בועדות הכנסת בשנתיים האחרונות. ברגע האחרון לפני פיזור הכנסת הצלחתי להעביר חוק המאריך בשנה את פעולת הקרן לילדים ונוער בסיכון ומשחרר אותה מסכנות דיוני התקציב. השלמנו את הכנת החוק לאיסור נהיגה בחופים – אבל בשל התנגדות הממשלה לא יכולנו להביאו לאישור סופי בכנסת. נחמה מסוימת אפשר למצוא בכך שאם אכהן בכנסת הבאה אוכל, כיוזם אותן הצעות חוק שעברו קריאה ראשונה, לבקש להחיל עליהן דין רציפות ולהשלים את הכנתן מהנקודה בה היא הופסקה עתה. לדוח המסכם את פעילות החקיקה שיזמתי בכנסת הקליקו כאן.
המבוי הסתום אליו הובילה ממשלת קדימה-העבודה, אליו מצטרף עתה המשבר הכלכלי, יוצר סכנה אמיתית של עליית הימין לשלטון. עוד לפני הבחירות אפשר היה לראות בכנסת זליגה ימינה, קידום של חוקים אנטי-דמוקרטיים והתנערות של רוב מפלגות הבית מהתחייבויותיהן מימי הבחירות הקודמות לסדר יום חברתי.
ובכל זאת, לצד הדאגה והתיסכול, אני יכול לאמר שהלקח העיקרי עבורי מהשנים האחרונות היה דווקא אופטימי: גם בתנאים קשים, וגם במאבקים מול כוחות כלכליים ופוליטיים חזקים מאוד, נוכחתי לראות שאפשר לקדם הישגים כלל לא מבוטלים. כך היה בקידום שורה נכבדת של חוקים סביבתיים, אשר השילוב ביניהם מייצר מהפכה של ממש בהסדרי החקיקה בארץ בתחום. מדובר בחוקים שנתקלו בהתנגדות מאוד קשה, הן מתוך הממשלה, הן מצידם של כוחות כלכליים רבי השפעה, ובכל זאת – חקיקתם הושלמה. התקדמות צנועה יותר, ובכל זאת בעלת משמעות, חלה גם בתחום זכויות העובדים (למשל בהגנת עובדי קבלן או בהארכת חופשת הלידה), ובקידום זכויות ילדים ונוער. בכנסת שהחזיקה מעמד רק כשנתיים וחצי, ושבה היינו, אני וחבריי בחד"ש, במיעוט קטן, הצלחנו להביא לשינויים שיש להם השפעה על חייהם של בני האדם בחברה שלנו.
בהקשר זה חשוב לציין גם את ההצלחות שהיו בכל רחבי הארץ בגיבושם של שיתופי פעולה חדשים לקראת הבחירות המקומיות האחרונות. במקומות רבים ראינו התעוררות ציבורית להחלפת מוסדות שלטוניים מסואבים ופוליטיקת-משפחות מיושנת, ולהכנסת ערכים חברתיים וסביבתיים לזירה העירונית. בנצרת, בטירה ובישובים ערביים נוספים היו לחד"ש הישגים מרשימים. הישגים כאלה היו גם בישובים המעורבים, מול צמיחת הגזענות והאלימות בין יהודים לערבים, כך למשל בחיפה, ברמלה, בעכו, בכרמיאל ובנצרת עלית.
סיפור התמודדותה של תנועת עיר לכולנו בתל אביב-יפו, ראוי לכמה מלים נוספות. בחודשים האחרונים סיפרתי בעלונים האלה, מפעם לפעם, על הקמת התנועה ועל שלבי התפתחותה המהירה. בבחירות עצמן רשמה עיר לכולנו הישג יוצא דופן והיתה לרשימה שזכתה במירב הקולות (מעל עשרים ואחד אלף מצביעים), כאשר מועמדותי לראשות העירייה זכתה לתמיכתם של כארבעים וששה אלף מצביעים (כ-35% מכלל המצביעים).
מערכת הבחירות בעיר היתה התמודדות בין שתי השקפות עולם שונות מאוד. מול מדיניות עירונית בוטה של ניאו-ליברליזם, דיברנו אנחנו בשפה חברתית-סביבתית ששמה דגש על תחבורה ציבורית, על דיור בר השגה, ועל מערכות חינוך, בריאות ורווחה ציבוריים. מול מערכת התירוצים לאופן שבו נסחפת העירייה במורד כוחות השוק, באנו ודרשנו להפוך את העירייה לכוח שיתייצב לצד התושבים, ימתן ויבלום תהליכים מזיקים – גם אם השוק הוא זה שמכוון אותם. מול הטענה הרווחת שהמציאות היא הטוב ביותר האפשרי, באנו והצגנו פתרונות יישימים, תוך התבססות על דוגמאות מן העולם, כדי להראות שגם החיים בעיר יכולים להיות חיים טובים באמת. מול התפיסה של עיר לעשירים דרשנו עיר לכולנו.
ההתמודדות הזו לא נעצרה ברמת התכנים ושפת השיכנוע, אלא גלשה גם להיבטים מאוד מעשיים בקמפיין הבחירות. בעוד שמולנו התייצבו כוחות ממומנים היטב, מנוהלים באופן הירארכי על ידי מפלגות ארציות ובעלי הון, עיר לכולנו ניהלה קמפיין דל תקציב, שבעיקרו התבסס על מתנדבים ויוזמות מהשטח. במקום שילוט חוצות יקר היו לנו מאות רבות של מרפסות משולטות בכל רחבי העיר; במקום שילוט אוטובוסים היו לנו מדבקות על האופניים וחולצות; במקום שירות טלמרקטינג שכיר, יצרנו גל הצטרפות לתנועה בשיחות פנים אל פנים ברחובות העיר; ובמקום צבא של משקיפים ודיילים בשכר, הצלחנו לארגן מערך מרשים של מתנדבים שפינו שעות ארוכות ביום הבחירות כדי לפקח על כשרות הבחירות.
מערכת הבחירות בעיר הדגימה את האפשרויות ליישומה של פוליטיקה חדשה בישראל הן במישור התכנים והן באופני הפעולה. כפי שהראינו במערכת הבחירות, לערכי השיוויון והאחריות החברתית, לפלורליזם והסובלנות, לחשיבה הסביבתית-חברתית, לאינטרסים האמיתיים של הציבור, ישנו מקום בזירה הפוליטית. מערכת הבחירות האחרונה הראתה שחידוד מסרים ועמידה ערכית איתנה יכולים דווקא להשתלם אלקטוראלית; היא הראתה שיש בישראל ציבור לא מבוטל שמחכה שידברו אליו בגובה העיניים על הנושאים שמעסיקים אותו ביומיום, ועל האפשרות לכונן כאן חברה בריאה וצודקת יותר. זהו ציבור שצמא לשינוי אמיתי, מוכן ורוצה לצאת מד' אמותיו ולפעול, אם רק יינתן הכיוון ותסתמן התקווה.
אף שהתנאים בבחירות הארציות שונים מאוד מאלה של הבחירות המקומיות, האפשרויות לפוליטיקה חדשה קיימות גם בה: פוליטיקה של השקפות עולם כוללות, ולא של התארגנות סקטוריאלית או סביב נושא אחד; פוליטיקה בשפה נגישה ורלוונטית לחיי היומיום; פוליטיקה שמדברת על האינטרסים האמיתיים של אזרחי המדינה ולא מסתפקת בהצהרות חלולות ובהסתה; פוליטיקה שמייצרת שותפויות רחבות ולא פיצולים והתבדלות.
עבורי חד"ש היא בית פוליטי, ראשית, משום שהיא מסגרת משותפת ליהודים וערבים במציאות של הפרדה והתבדלות אתנית. יותר מדי שנים מתנהלת הפוליטיקה הישראלית בשני עולמות מקבילים – פוליטיקה אחת (מבחינת מסרים, הבטחות, ועמידה על עקרונות) ברחוב היהודי, ופוליטיקה אחרת לגמרי ברחוב הערבי. חד"ש היא הגוף הפוליטי היחיד בישראל אשר שוחה נגד זרם ההפרדה הזה ומציב חלופה למדיניות שמנסה להעמיד יהודים וערבים משני צידיו של המתרס. אנחנו טוענים שהאינטרסים האמיתיים של שני העמים אינם סותרים אלא שלובים זה בזה, ומחייבים פוליטיקה מאחה ולא מפרידה.
ההתעקשות לעסוק באינטרסים האמתיים של העמים במזרח התיכון היא גם זו שאיפשרה לנו, כבר בשעות הראשונות של מלחמת לבנון, לראות דרך מסך העשן והדמגוגיה המתלהמת, ולהזהיר מפני ההתדרדרות המלחמתית. כבר בתחילת המלחמה טענו בתוקף שהמלחמה, כמו המבצע הצבאי בעזה כמה שבועות קודם לכן, לא תחזיר את החטופים (משימה שעדיין עומדת בפני ממשלת ישראל בנושא גלעד שליט), לא תביא לשקט בצד הישראלי אלא רק להתגברות הלהבות, ושבסופו של דבר היא רק תדרדר אותנו עוד במעגל האלימות האזורית שאנחנו נתונים בו. בתקופה הקשה ההיא, ידענו להרחיב את מעגל ההתנגדות למלחמה, כך שתכלול גם ציבורים שאינם מזוהים איתנו באופן רגיל.
כמו בשאלת השלום והשותפות היהודית-ערבית, חד"ש היא גם הגורם היחיד במערכת הפוליטית שבמציאות טורבו-קפיטליסטית ממשיך לייצג ערכים סוציאליסטיים. בזמן שגם קולות "חברתיים" הלכו והושתקו בכנסת האחרונה, חד"ש פעלה להגן על העובדים בישראל, להתנגד להפרטת השירותים החברתיים, למען להרחבת השיוויון, הסולידאריות החברתית, וההגנה על זכויות חברתיות. הובלנו את ההתנגדות לתכנית ויסקונסין וההגנה על קורבנות התכנית, נלחמנו על הארכת חופשת הלידה, נאבקנו בהפרטת טיפות החלב וקידמנו שורת חוקים להגנה על זכויות העובדים.
אינני מנסה לייפות את המציאות. לחד"ש ישנה כברת דרך לעשות – בייצוג נשים במוסדות התנועה ובכנסת, ביכולת לפנות באופן אפקטיבי לציבור היהודי ולקהלים ספציפיים בו, ובשיתוף הציבור בנעשה בתנועה פנימה. תקוותי שנוכל להראות בתחומים האלה התקדמות משמעותית כבר בשבועות הקרובים, בהרכבת רשימה ייצוגית לבחירות, ובניצול מסע הבחירות להרחבת התמיכה בנו. השנים האחרונות בכנסת, ומסע הבחירות המופלא בתל אביב-יפו, לימדו אותי שבמידה שנדע להציב גם בתחומים האלה אלטרנטיבה ממשית לפוליטיקה הישנה – נוכל להפוך את המענה השמאלי לגורם משמעותי במערכת הפוליטית בישראל.
במציאות הקיימת של פנייה חדה ימינה לא רק של מפלגת העבודה בראשות ברק, אלא של המערכת הפוליטית בכללותה, קשה להגזים בחשיבות הפרוייקט הזה של קידום פוליטיקה סוציאליסטית, יהודית-ערבית, ודמוקרטית בישראל.
גם בשבועות הקרובים, לצד ההכנות לבחירות, לשכתי הפרלמנטארית תמשיך לטפל בפניות ציבור, ואני אמשיך לסייע ככל יכולתי למאבקים השונים המתרחשים בארץ. אשמח לעמוד לרשותכם גם בתקופה הקרובה בכל פניה, בקשה, הערה, עצה או הצעה לעזרה.
שלכם,
דב חנין
الأخوات والأخوة، السلام عليكم؛
مجددا، وللمرة الرابعة في عقد واحد، تذهب إسرائيل إلى الانتخابات. تبدلات الحكم المتتالية تحولت إلى جزء من الطريقة التي تؤدي إلى التجمد في المسار السياسي والمسار الاجتماعي- الاقتصادي. حل الكنيست الفجائي يقطع أيضا العمل التشريعي في الكنيست ويئد عملا مكثفا بذل في لجان الكنيست خلال العامين الأخيرين. في اللحظة الأخيرة، قبل حل الكنيست تمكنت من تمرير القانون الذي يمدد بعام آخر نشاط الصندوق للأطفال في خطر ويحرره من خطر التقليص في الميزانية)الخبر في الوصلة حول تمرير القانون بالقراءة الأولة علما أنه مرر مؤخرا بالقراءة الثالثة والأخيرة (. أتممنا تحضير قانون منع السياقة في الشواطئ -ولكن وبسبب معارضة الحكومة لم نستطع تقديمه للكنيست للمصادقة النهائية عليه. بالإمكان العثور على عزاء ما بأنني في حال أنتخبت في الدورة القادمة سأتمكن، كمبادر لاقتراحات القوانين التي مرت بالقراءة الأولى، أن أطالب بالاستمرار بمتابعتها من حيث توقفت. للتقرير التلخيصي حول مبادراتي التشريعية اضغطوا هنا.
الطريق المغلق الذي أدت إليه حكومة كديما- العمل، إضافة إلى الأزمة الاقتصادية، تنتج خطرا حقيقيا بصعود اليمين إلى الحكم. حتى قبل الانتخابات، كان بالامكان ملاحظة الانزلاق نحو اليمين في الكنيست: سن قوانين مناهضة للديمقراطية وتنكر معظم الأحزاب لتعهداتها خلال أيام الانتخابات المنصرمة بتقديم الأجندة الاجتماعية.
ومع ذلك، إلى جانب القلق والإحباط، يمكنني القول أن العبرة الأساسية بالنسبة لي من السنوات المنصرمة كانت إيجابية بالذات: حتى في ظروف قاسية، وفي النضالات أمام قوى اقتصادية وسياسية قوية للغاية، رأيت أن بالامكان إحراز انجازات غير بسيطة بالمرة. هذا ما كان بتمرير سلسلة مهيبة من القوانين البيئية التي ينتج الدمج بينها ثورة حقيقية )اقرأوا فصلا خاصا في التقرير المرحلي( في القوانين في البلاد في هذا المجال. يدور الحديث حول قوانين ارتطمت بمعارضة قاسية للغاية، إن كان من داخل الحكومة أو من طرف قوى اقتصادية كبيرة التأثير، ورغم هذا- تم سنها نهائيا. هنالك تقدم أكثر تواضعا لكنه مع ذلك ذو أهمية، طرأ في مجال حقوق العمال )مثلا في الدفاع عن عمال المقاولة أو تمديد عطلة الولادة( والتقدم في حقوق الأطفال والشبيبة.
في الكنيست التي لم تستمر إلا لعامين ونصف وحيث كنا أنا ورفاقي في الجبهة في أقلية صغيرة، تمكنا من تسجيل تغييرات تحمل تأثيرا على الحياة اليومية للناس في مجتمعنا.
في هذا المجال من المهم أن نذكر أيضا النجاحات التي كانت في كل أنحاء البلاد ببناء تحالفات تعاونية جديدة عشية الانتخابات المحلية الأخيرة. في أماكن كثيرة رأينا صحوة جماهيرية لاستبدال المؤسسات السلطوية وسياسة العائلية البالية وإدخال قيم اجتماعية وبيئية للحلبة المحلية. في الناصرة، الطيرة وبلدات عربية أخرى كانت للجبهة انجازات مثيرة للاحترام. انجازات كهذه سجلت أيضا في المدن المختلطة، في وجه نمو العنصرية والعنف بين اليهود والعرب، هذا ما حدث في حيفا، الرملة، عكا، كرمئيل ونتسيريت عليت.
قصة تنافس حركة مدينتنا جميعا في تل أبيب- يافا، تستحق بضع الكلمات الإضافية. في الأشهر الأخيرة تحدثت في هذه النشرات ومن مرة إلى مرة عن إقامة الحركة ومراحل تطورها السريع. في الانتخابات نفسها سجلت "مدينتنا جميعا" انجازا متميزا بكونها القائمة التي حصلت على أكبر عدد من الأصوات) أكثر من 21ألف صوت( فيما حصل ترشحي على دعم 46 ألف ناخب )حوالي% 35 من مجمل المصوتين(.
المعركة الانتخابية في المدينة كانت منافسة بين رؤيتين مختلفتين جدا للعالم. مقابل سياسة مدنية فظة من الليبرالية الجديدة، تحدثنا نحن بلغة اجتماعية- بيئية وضعت اهتماما بالمواصلات العامة، السكن سهل المنال، وأجهزة جماهيرية لخدمات التعليم، الصحة والرفاه. مقابل جهاز من التبريرات للشكل الذي انجرفت به البلدية خلف قوى السوق، أتينا وطالبنا بتحويل البلدية إلى قوة تتمترس إلى جانب المواطنين وتلجم العمليات المضرة- حتى إن كان السوق هو الذي يوجهها. مقابل الادعاء السائد أن الواقع هو أفضل ما يمكن، جئنا وطرحنا حلولا عملية من خلال الاعتماد على نماذج من العالم من أجل الاثبات أن الحياة في المدينة بإمكانها أن تكون أفضل بالفعل. مقابل رؤية المدينة للأغنياء طالبنا بمدينة للجميع.
هذه المنافسة لم تتوقف عند المضامين ولغة الإقناع إنما تجلت بأوجه عديدة في الحملة الانتخابية. في حين وقفت أمامنا قوى ممولة جيدا، مدارة بشكل هرمي من قبل أحزاب قطرية وأصحاب رؤوس الأموال، أدارت مدينتنا جميعا حملة وضيعة الميزانيات، واعتمدت بأساسها على المتطوعين والمبادرات الميدانية. بدل اليافطات العملاقة الباهظة كانت لنا عدة مئات من اليافطات على شرفات المنازل في كل أرجاء المدينة. بدل اليافطات على الباصات كانت لنا ملصقات على الدراجات والقمصان، بدل استئجار البدالات الإلكترونية أنتجنا موجة انضمام إلى الحركة من خلال المحادثات وجها إلى وجه في شوارع المدينة، وبدل جيش من المراقبين والمضيفين المستأجرين، نجحنا بتنظيم جهاز كبير من المتطوعين الذين خصصوا ساعات طويلة في يوم الانتخابات لمراقبة قانونية العملية الانتخابية.
المعركة الانتخابية في المدينة قدمت نموذجا حول امكانية تنفيذ سياسة جديدة في اسرائيل إن كان على مستوى المضامين أو بوسائل العمل. كما أثبتنا في الحملة الانتخابية أن هنالك متسعا لقيم المساواة والمسؤولية الاحتماعية، للتعددية والتسامح، للتفكير البيئي والاجتماعي، للمصالح الحقيقية للجمهور. الحملة الأخيرة أثبتت أن توضيح القيم والوقفة المبدئية الصلبة بوسعها أن تكون مجدية انتخابيا بالذات، لقد أثبتت أن في اسرائيل جمهورا لا بأس به ينتظر أن يتحدثوا إليه بندية حول المواضيع التي تهمه يوميا، حول امكانية بناء مجتمع معافى وعادل أكثر. هذا جمهور متعطش لتغيير حقيقي، مستعد ويرغب بالخروج والعمل، لو رسم له الاتجاه ومنح الأمل.
رغم أن الظروف في الانتخابات القطرية مختلفة جدا عن ظروف الانتخابات المحلية، إلا أن امكانيات السياسة الجديدة متوفرة بها أيضا: في سياسة الرؤية المتكاملة وليس التنظم على أساس وسط أو موضوع واحد فقط، سياسة بلغة منسوجة من الحياة اليومية، سياسة تتحدث عن المصالح الحقيقية لمواطني الدولة ولا تكتفي بتصريحات خاوية وبالتحريض، سياسة تنتج تعاونات واسعة وليس التفسخات والانعزالية.
بالنسبة لي، الجبهة الديمقراطية للسلام والمساواة هي بيت سياسي، لأنها إطار مشترك للعرب واليهود في واقع الفصل والانعزال الإثني. منذ سنوات طويلة تدار السياسة الاسرائيلية في عالمين متقابلين- سياسة واحدة ) في مجال المضامين، التعهدات، والوقوف عند المبادئ( في الشارع اليهودي، وسياسة مختلفة للغاية في الشارع العربي. الجبهة هي الإطار السياسي الوحيد الذي يسبح ضد تيار الفصل هذا ويطرح بديلا للسياسات التي تحاول وضع العرب واليهود في طرفي المتراس. إننا ندعي أن المصالح الحقيقية للشعبين لا تتناقض إنما تتماسك هذه بتلك، وتستوجب سياسة موحدة بدلا من الفاصلة.
الإصرار على الانشغال بالمصالح الحقيقية للشعوب في الشرق الأوسط هو ما مكننا منذ الساعات الأولى من حرب لبنان، من رؤية ما وراء غطاء الدخان والديماغوغية والتحذير من التدهور الحربي. منذ بدء الحرب قلنا بشكل قاطع أن الحرب، كالحملة العسكرية على غزة، قبلها بعدة أسابيع، لن تعيد المختطفين )المهمة التي ما زالت أمام اسرائيل في موضوع جلعاد شليط( ولن تؤدي إلى الهدوء في الجانب الاسرائيلي إنما إلى تصاعد الأجواء وأنها في نهاية الأمر ستؤدي فقط إلى دهورتنا نحو حلقة دماء اقليمية. في الفترة القاسية ذاتها عرفنا كيف نوسع دائرة الاحتجاج على الحرب، لتضم جماهير غير معدودة علينا في الأحوال العادية.
كما في قضية السلام والشراكة العربية اليهودية، الجبهة هي العامل الوحيد في الجهاز السياسي الذي ما زال يمثل قيما اشتراكية في الواقع الرأسمالي. في حين أخمدت أصوات "اجتماعية" في الكنيست الأخيرة، عملت الجبهة على الحفاظ على حقوق العمال في اسرائيل، لمناهضة خصخصة الخدمات الاجتماعية، من أجل تعزيز المساواة، التضامن الاجتماعي والدفاع عن الحقوق الاجتماعية. قدنا مناهضة مشروع ويسكونسن والدفاع عن ضحاياها، حاربنا من أجل تمديد عطلة الولادة، جابهنا خصخصة عيادات الأم والطفل وقدمنا سلسلة من القوانين للدفاع عن حقوق العمال.
لا أحاول تجميل الواقع. هنالك الكثير مما تقوم به الجبهة- بتمثيل النساء في مؤسسات الحركة والكنيست، بالقدرة على التوجه بشكل فعال بين الجمهور اليهودي وشرائح معينة فيه، وإشراك الجمهور بما يحدث في الحركة داخليا. آمل أن نتمكن من إحراز تقدم في هذه المجالات في الأسابيع القادمة، بتركيب قائمة تمثيلية للانتخابات واستغلال العملية الانتخابية لتوسيع الدعم لنا. السنوات الأخيرة في الكنيست، وعملية الانتخابات الرائعة في تل أبيب- يافا علّماني أننا في حال أتقنا طرح البدائل الحقيقية للسياسة القديمة في هذه المجالات- فإننا سنتمكن من تحويل الطرح اليساري إلى طرح مركزي في الجهاز السياسي الاسرائيلي.
في الواقع القائم من تحول حاد إلى اليمين، ليس فقط في حزب العمل برئاسة براك، إنما في الجهاز السياسي عموماـ من الصعب المبالغة بأهمية هذا المشروع من تقديم السياسة الاشتراكية، اليهودية- العربية والديمقراطية في إسرائيل.
في الأسابيع القريبة أيضا، إلى جانب التحضيرات للانتخابات، سيواصل مكتبي البرلماني استقبال توجهات الجمهور، وسأواصل المساهمة قدر المستطاع بالنضالات المختلفة في البلاد. يسرني أن أكون في خدمتكم في الفترة القريبة أيضا، في كل توجه، طلب، ملاحظة، نصيحة أو اقتراح للمساعدة.
لكم،
دوف حنين