العربية بعد العبرية
שלום לכם ולכן,
המלחמה בעזה, כך אנחנו מקווים, מאחורינו. התמונות המתגלות הן קשות ביותר: חורבן והרס, ילדים מתרוצצים בין ההריסות. לעתים קבורים בתוכן. כפי שאמרנו מתחילת הדרך, המלחמה הזו הייתה אסון – אסון אנושי, מדיני, ובסופו של דבר היא גם אסון ביטחוני.
להסדר הפסקת האש ש"הושג" אחרי המלחמה אפשר היה להגיע גם לפניה – בלי המחירים האנושיים והמדיניים העצומים שהיא יצרה.
מחנה השלום הישראלי עמד הפעם במבחן קשה. כמו תמיד, ימי ההתחלה של מלחמה הם ימים של התלהמות וחוסר הקשבה. הדיון התקשורתי הצליח לצייר בפני הציבור תמונת מציאות חד צדדית. תוארו בה בהרחבה הקסאמים והפצמ"רים שנחתו על עוטף עזה במשך שנים, אך פעולות ישראל ובפרט המצור שהותיר מליון וחצי בני אדם במצוקה כלכלית וחברתית קיצונית כאילו נמחקו מהסיפור. וכך, רוב הציבור אצלנו לא יכול היה להבין את הקשר העמוק בין המצוקה הקיצונית בעזה לבין חוסר הביטחון הבלתי נסבל בעוטף עזה (קולות אחרים, ודווקא מעוטף עזה, אפשר למצוא כאן וכאן).
מן הדיון הועלמו גם החלופות המדיניות למהלך הכוחני האחרון: הסכם רגיעה אמיתית שיכלול לא רק הפסקת קסאמים מצד אחד, וחיסולים מצד שני, אלא גם פתיחת מעברים (הסעיף הבלתי ממומש בהסכם התהדייה), והסכם להחזרת גלעד שליט ואסירים פלסטינים ובראשם מרואן ברגותי, לחיק משפחותיהם. רק הסכם רגיעה כזה יכול לייצר פתח למשא ומתן המדיני הדרוש כל כך עם הרשות הפלסטינית, עם סוריה ועם מדינות ערב על בסיס יוזמת השלום הערבית.
אכן, מחנה השלום עמד הפעם במבחן קשה. כבר במוצאי השבת הראשונה של ההתקפה האווירית על עזה התייצבנו – אלפיים מפגינים – מול משרד הביטחון בתל אביב. בשבועות הלחימה התקיימו הפגנות רבות בכל רחבי הארץ, ואף בתל אביב – שבנו והפגנו מידי מוצאי שבת, אלפים רבים של יהודים וערבים, ברובם צעירים, תחת הסיסמאות: "בעזה ובשדרות ילדים רוצים לחיות!", "יהודים וערבים מסרבים להיות אויבים!", "ישראל-פלסטין: שתי מדינות לשני העמים!".
מחנה השלום עמד במבחן. עכשיו תפקידנו להמשיך ולסמן בפני הציבור הישראלי את הדרך האחרת ולהציע אופק של תקווה והתקדמות. במקביל לכך עלינו להמשיך ולהיאבק להחזיר לדיון הציבורי את השאלות הכלכליות, החברתיות והסביבתיות שהמלחמה דחקה הצידה. בימים של משבר כלכלי מעמיק, התרחבות האבטלה, החמרת משבר המים – התשובה החברתית-סביבתית המתקדמת, האדומה-ירוקה, חיונית במיוחד.
—
היום השתתפתי בדיון בבג"צ בעניין פסילת רשימות בל"ד ורע"מ-תע"ל. החלטתה של ועדת הבחירות לפסול שבעה מחברי הכנסת המכהנים כיום היא חמורה ומסוכנת. פעם אחר פעם מוביל הימין הקיצוני לצעדים מסוכנים מאוד כלפי האוכלוסייה הערבית בישראל. מפלגות המרכז והימין, ובכללן גם העבודה בראשות ברק, ממהרות ליישר קו ונותנות רוח גבית אפילו לצעדים של טרנספר פוליטי כמו זה האחרון. פסילתם של שבעה מחברי הכנסת המייצגים את האוכלוסייה הערבית בישראל חמורה מאין כמותה, מעבר לכל מחלוקת פוליטית שיש לחד"ש עם רשימות אלה. כישלונם של הפוליטיקאים מהמרכז בהתייצבות לצד הימין הקיצוני הוא שגלגל שוב על שכמו של בג"צ את האחריות לשמש חומת מגן אחרונה על המרחב הדמוקרטי. אנחנו מקווים שבג"צ יעמוד במבחן הזה.
—
בשבועות האחרונים אני ממשיך לקחת חלק בישיבות ועדת הפנים והגנת הסביבה. במהלך המלחמה קיימנו סיור לישובי עוטף עזה למפגש עם ראשי היישובים המופגזים.
היום התקיים דיון על מפעלים מסוכנים וחומרים מסוכנים. מידי מלחמה הנושא שב ועולה בגלל החשש שמא ייפגעו המתקנים הללו בהפגזות, אך לאחר המלחמה, הנושא שב ונדחק מפני עניינים לכאורה דחופים יותר. הטיפול בחומרים מסוכנים בישראל מפגר שנות אור אחרי המקובל בעולם המערבי ומחייב התייחסות אמיצה – שדרוג מרחיק לכת של המפעלים והעלאת רמת הבטיחות שלהם, הוצאה של מפעלים מסוכנים מתוך ריכוזי אוכלוסין, ובלית ברירה גם סגירה של כמה מן המפעלים. עצימת העיניים לנוכח הסכנות הרבות, בעיקר באזור מפרץ חיפה, עלול לעלות במחיר נורא.
דיון מדאיג במיוחד התקיים לפני כשבוע בנושא משבר המים. לכל הדעות, מצוקת המים שאנחנו חווים כעת צפויה ללכת ולהעמיק בשנים הקרובות כתוצאה ישירה של משבר האקלים העולמי. בדיון הצבעתי על דרכי ההתמודדות אותן צריכה ישראל לנקוט – צעדים פשוטים וישימים, שלצערי עדיין נחסמים על ידי ממשלת קדימה-העבודה. מעבר להשלכות הסביבתיות, החברתיות והכלכליות שבדבר, לתהליך המדבור של המזרח התיכון צפויות השלכות עצומות גם במישור המדיני. הוא מדגיש את הדחיפות הרבה שבה יש לחתור להסכמי שלום ושיתוף פעולה במזרח התיכון כדי להתחיל ולהתמודד עם האתגרים הגדולים-באמת שמציב האזור הזה ליושביו.
בתוך המולת ההפגזות האחרונה, הסכמי שלום כאלה נשמעים רחוקים מתמיד. "עם מי תדבר?", חוזרים ואומרים פרשנים. ובכל זאת, תחת הנהגה פוליטית אמיצה, יכולה ישראל להביא לפריצת דרך מאוד מהירה במישור המדיני. הסכם השלום שייחתם בסופו של דבר עם הפלסטינים, למעשה כבר כתוב. הוא יתבסס על הקמה של מדינה פלסטינית בגבולות 67', על ייסוד הבירה הפלסטינית בירושלים המזרחית, ועל פתרון בעיית הפליטים הפלסטינים לפי החלטות האו"ם הרלוונטיות. הסדר שלום כזה מקובל על אש"ף והרשות הפלסטינית וכן על מדינות הליגה הערבית, ובסופו של דבר יתקבל גם על ידי ישראל. במובן הזה, המלחמה בעזה היא טראגית במיוחד. במקום לקרב אותנו אל מעמד הסכם השלום, הוא מגביה את חומות החשדנות והשנאה, ומונע יכולת להידברות בונה.
בתקווה שאמנם נראה רגיעה אמיתית בדרום, אתרכז בשבועות הקרובים במערכת הבחירות לכנסת. ישנן היום בפני חד"ש הזדמנויות אמיתיות בקרב קהלים חדשים, ובעיקר בקרב צעירים. אשמח אם תעיינו באתר חד"ש ובאתר תומכי חד"ש ותתרשמו מהפעילויות השונות ברחבי הארץ. מאמר שבו הרחבתי ברבים מהנושאים האלה פורסם כאן.
כמו תמיד, אשמח לכל עזרה, עצה, ביקורת, או הערה,
שלכם,
דב חנין
السلام عليكم
الحرب في غزة، هكذا نأمل، من ورائنا. الصور المنبعثة قاسية للغاية: خراب ودمار، أطفال يتراكضون بين الأنقاض، وأحيانا مدفونون بينها. كما قلنا من بداية الطريق، هذه الحرب كارثة- كارثة انسانية، سياسية، وهي أيضا في نهاية الأمر كارثة أمنية.
لوقف إطلاق النار الذي "حُصّل" بعد الحرب كان بالإمكان التوصل حتى قبل شنها- قبل دفع الثمن الإنساني والسياسي الفظيع الذي تسببت به.
معسكر السلام، وقف هذه المرة أمام امتحان صعب. كالعادة، الأيام الأولى للحرب هي أيام تبجح وانعدام الاصغاء. الإعلام نجح بإنتاج صورة أحادية الطرف للجمهور. كان هنالك وصف واسع لقذائف القسام التي أطلقت إلى المناطق الاسرائيلية المتاخمة لغزة خلال سنوات، في حين أسقطت من هذه القصة الممارسات الاسرائيلية وبخاصة الحصار الذي ترك مليون ونصف المليون إنسان في ضائقة اقتصادية واجتماعية متطرفة. وهكذا، فإن أغلب الجمهور ما كان ليدرك العلاقة الوثيقة ما بين الضائقة المتطرفة في غزة وما بين إنعدام الأمن غير المحتمل في المناطق الاسرائيلية المجاورة للقطاع (للاطلاع على أصوات أخرى وخاصة من منطقة "عوطيف عزّا"، على هذه الوصلة، وهذه– بالعبرية).
كما أسقطت من الحوار الإعلامي، البدائل السياسية للعملية الحربجية: اتفاقية تهدئة حقيقية تتضمن ليس فقط إيقاف إطلاق "القسام" من جهة والاغتيالات من جهة أخرى، إنما أيضا فتح المعابر )البند غير المحقق في اتفاقية التهدئة(، واتفاقية استبدال الأسرى والمختطفين، لضمان إعادة جلعاد شليط وأسرى سياسيين فلسطينيين وعلى رأسهم، مروان البرغوثي، إلى أحضان عائلاتهم. فقط اتفاقية تهدئة كهذه بإمكانها أن تؤدي إلى استئناف العملية السياسية المطلوبة مع السلطة الوطنية، سوريا والدول العربية على أساس مبادرة السلام العربية.
إذن، فقد وقف معسكر السلام هذه المرة أمام امتحان صعب. منذ مساء السبت الأول للعدوان الجوي على غزة، تواجدنا –كألفيّ متظاهر- أمام وزارة "الأمن" في تل أبيب. خلال الحرب أقيمت المظاهرات في أنحاء البلاد المختلفة، وحتى في تل أبيب عدنا للتظاهر ألوفا من اليهود والعرب، وبخاصة من الشباب، تحت الشعارات التالية: "في غزة وسديروت أطفال يحبون الحياة"، "عربا ويهود، نرفض أن نكون أعداء" و "اسرائيل، فلسطين، دولتان لشعبين."
معسكر السلام نجح بالامتحان. مهمتنا الآن مواصلة الإشارة إلى الطريق البديل أمام المجتمع الاسرائيلي وطرح أفق من الأمل والتقدم. بالمقابل علينا أن نعمل من أجل إعادة القضايا الاقتصادية، الاجتماعية والبيئية إلى جدول الأعمال بعدما أقصتها الحرب جانبا. في أيام الأزمة الاقتصادية الآخذة بالتعمق، تفشي البطالة، وارتفاع أزمة المياه- فإن الجواب الاجتماعي البيئي، الأحمر الأخضر، حيوي بالذات.
—
شاركت اليوم في جلسة المحكمة العليا ضد شطب قائمتي "التجمع" و"الموحدة والتغيير". قرار لجنة الانتخابات بنزع الشرعية عن سبعة من أعضاء الكنيست الحاليين هو أمر خطر. مرة تلو المرة، يقود اليمين المتطرف خطوات متطرفة للغاية ضد المواطنين العرب في اسرائيل، وسرعان ما توفّر أحزاب المركز واليمين بما فيها حزب العمل برئاسة إيهود براك، الدعم لخطوات بهدف تنفيذ الترانسفير السياسي، كخطوة الشطب. إن عزل سبعة من النواب الحاليين الذين يمثلون المواطنين العرب، هو أمر بمنتهى الخطورة، بغض النظر عن أي نقاش سياسي للجبهة مع كل من هاتين القائمتين. إن سقوط السياسيين من المركز يحمّل المحكمة العليا مسؤولية توفير الجدار الواقي للهامش الديمقراطي ونأمل أن تنجح المحكمة بهذا الامتحان.
في الأسابيع الأخيرة، واصلت أخذ دوري في جلسات لجنة الداخلية والدفاع عن البيئة. خلال الحرب أقمنا جولة إلى المناطق الاسرائيلية المتاخمة بغزة والالتقاء برؤساء البلدات المعرضة للقسام.
اليوم، عقدت جلسة حول المصانع والمواد الخطرة. خلال الحرب، يطرح الموضوع ثانية بسبب الخوف من ضرب منشآت آلية إلى الانفجار، ولكن الموضوع يهمل ثانية مع انتهاء الحرب، لصالح قضايا تبدو أكثر أهمية. الاهتمام بمواد خطرة في اسرائيل متخلف بسنوات ضوئية عما هو مقبول في العالم الغربي ويتطلب اهتماما جريئا- تطوير بعيد الأمد للمصانع ورفع مدى أمانها، إخراج المواد الخطرة من المناطق المأهولة وإغلاق بعض هذه المصانع. إن إغماض العينين وتجاهل المخاطر الجمة، وخاصة في منطقة خليج حيفا، قد تكلف ثمنا باهظا.
جلسة مقلقة بشكل خاص، عقدت الأسبوع المنصرم بشأن أزمة المياه. حسب كل الآراء، فإن أزمة المياه التي نعيشها اليوم ستأخذ بالسنوات القريبة بالتعمق نتيجة مباشرة لأزمة المناخ العالمية.
خلال الجلسة أشرت إلى عدد من وسائل المواجهة التي على اسرائيل أن تتخذها- خطوات بسيطة وقابلة للتنفيذ، والتي ما زالت معاقة من قبل حكومة كديما- العمل. بما يتجاوز النتائج البيئية، الاجتماعية والاقتصادية فإن المسار المطروح أمام الشرق الأوسط قد يكون ذا نتائج كبيرة أيضا على المستوى السياسي، فإنه يشدد على الأهمية الكبيرة بالرنو السريع نحو اتفاقيات السلام والتعاون في الشرق الأوسط للتمكن من مواجهة التحديات الكبيرة- التي تضعها المنطقة أمام سكانها.
خلال موجات القصف الأخيرة، فإن اتفاقيات السلام هذه قد تبدو بعيدة المنال. "مع مين تحكي؟" يردد المحللون. ورغم هذا، فإن اسرائيل قادرة، إذا توفرت القيادة الجريئة، بإحداث قفزة سريعة جدا على المسار السياسي. إتفاق السلام الذي سيوقّع في نهاية الأمر مع الفلسطينيين مصاغ من زمان. إذ سيتأسس هذا السلام على مبدأ إقامة الدولة الفلسطينية في حدود 67، على أساس العاصمة الفلسطينية في القدس الشرقية، وحل قضية اللاجئين وفق قرارات الشرعية الدولية. إتفاقية سلام كهذه مقبولة على منظمة التحرير والسلطة الفلسطينية ودول الجامعة العربية، وستكون مقبولة في نهاية المطاف على اسرائيل. بهذا الصدد أيضا، فإن الحرب في غزة مأساوية بشكل خاص. إذ أنها وبدل الاقتراب بنا إلى اتفاقية سلمية، تنصب جدرانا من التشكيك والكراهية وتمنع فرص الحوار البناء.
على أمل أن نشهد تهدئة حقيقية في الجنوب، سيتركز نشاطي في الأسابيع القريبة للانتخابات البرلمانية. هنالك فرص كبيرة اليوم أمام الجبهة، بين جماهير جديدة وخاصة جمهور الشباب. يسرني أن تزوروا موقع الجبهة – بالعبرية والعربية – وموقع مؤيدي الجبهة لتسجلوا انطباعاتكم من نشاطاتنا المختلفة في أرجاء البلاد.
مقال مطول- بالعبرية- حول هذه القضايا، هنا.
كما يسرني تلقي أي اسهام، اقتراح، انتقاد أو ملاحظة.
باحترام
دوف حنين