שלום לכן ולכם,
הקיץ הישראלי של מחאה חברתית היה קיץ של תקווה. תרגום התקווה לשינוי אמיתי הוא האתגר העצום של השנים הקרובות. ההתחלה כבר נעשית. התודעה משתנה. אבל המציאות החברתית והכלכלית, עדיין לחלוטין לא. עדיין אנחנו רחוקים מרחק עצום מהיעד של מדינה האחראית לאזרחיה.
ממשלת נתניהו איננה מתכוונת לשום שינוי אמיתי:
- במקום טיפול בעוני, הממשלה מקדמת הפחתה גדולה בתשלומי הביטוח הלאומי של העשירים. היא מתנגדת להעלאה משמעותית של שכר המינימום וממשיכה להילחם נגד החקיקה שהצעתי למיגור החרפה של עבדות קבלן. כל זאת, כאשר מרבית העניים החדשים הם דווקא אנשים עובדים. הממשלה גם איננה מתכוונת לטפל בריכוזי העוני הנרחבים, בפריפריה החברתית ובאוכלוסייה הערבית.
- בתחום הדיור- הממשלה מציעה עוד הפרטות והקלות ליזמים ולנדלניסטים במקום בנייה תקציבית של דיור ציבורי ובר השגה בקרקעות המדינה.
- משבר הבריאות לא ייפתר גם הוא בלי הפסקת הדיאטה הרצחנית בתיקצוב הציבור שהובילה לעלייה חדה בתשלומים הפרטיים.
- בתחום החינוך- במקום קידום העיקרון של חינוך חינם אחרי חופשת הלידה, הממשלה מציעה לדחות שוב, עד 2016, את חוק חינוך חינם מגיל 3.
- במקביל הממשלה ממשיכה לקדם הפרטות של נמלים, רכבת, תחבורה ציבורית ותשתיות נוספות. מהלך דרמטי של פתיחה לייבוא יסיר הגנות על התעשייה הישראלית ועלול להוביל לפיטורי עובדים ולאבטלה.
רק תקציב מדינה חדש, גדול יותר, יוכל לקדם אותנו לצדק חברתי. משמעות הדבר איננה בהכרח הגדלה של הגרעון, כיוון שאפשר להגדיל את ההוצאות החברתיות ובמקביל להגדיל גם את ההכנסות ממיסוי העשירים והחברות.
תנועת המחאה החברתית מרשימה ומרגשת. אך האתגר הגדול עוד בפניה. מולה ניצב ממסד פוליטי אטום, קפיטליסטי ומנוכר, השואב את הלגיטימציה שלו מפוליטיקת הפחד הנשענת על התמשכות הסכסוך הישראלי-ערבי.
המחאה החברתית איננה רק תופעה ישראלית. זו הדרמה של הקפיטליזם העכשווי: ייצור עוד ועוד צרכים חדשים, גירויים ותשוקות – בלי שום יכולת לספק אותם בפועל. דור שלם של צעירים, בכל הארצות המפותחות, נוכח שההבטחה לחיים טובים – טובים יותר מאלה של דור ההורים – היא הבטחה כוזבת. לדיאלקטיקה הזו התייחסתי בהרצאותיי באוניברסיטה המשודרת לפני כמה שנים. באתר שלי פרסמתי את הרצאת הסיכום. ממליץ לקרוא.
במהותה, תנועת המחאה החדשה, מבטאת ערכים סוציאליסטים. גיבושו של סוציאליזם למאה ה-21 מחייב לימוד של לקחי המאה ה-20, באומץ וללא נוסטלגיה: להבין את כשלון הסוציאל דמוקרטיה, לנתח את שרשי העיוות הסטליניסטי על פשעיו האיומים והחורבן אליו הוביל. לפני 20 שנה כתבתי מאמר בעניין זה וגם הוא נראה לי מתאים לימים אלה.
המחאה החברתית תידרש להעמקה רעיונית. היא תיבחן ביכולת ליצור תנועה של מאבק ממושך, שתשלב לחץ חוץ-פרלמנטארי עם עבודה בתוך הכנסת. המשמר החברתי (לינק), שהחל פעילותו בימים אלה, הוא חידוש חשוב, ובכוונתי לשתף פעולה איתו באופן שוטף.
כתמיד, אשמח לקבל הצעות, רעיונות וביקורת. נשמח לקבל גם סיוע בהתנדבות בפרויקטים השונים שאנחנו מקדמים.
בברכה, דב חנין.
تحياتي لكم جميعاً،
لقد كان الصيف الاسرائيلي الماضي صيف أمل. ترجمة هذا الامل الى تغيير حقيقي هو التحدي الضخم للسنوات القادمة. ولقد بدأنا بالفعل في ذلك. الوعي يتغير لدى فئات واسعة ولكن الواقع الاجتماعي والاقتصادي لم يتغير بالمرة حتى الآن. لا زلنا بعيدين جداً من الهدف الذي رسمناه والمتمثل بأن تكون الدولة مسؤولة أمام مواطنيها.
حكومة نتنياهو لا تنوي القيام بأي تغيير حقيقي:
- بدلاً من معالجة الفقر، تخطط الحكومة لتقديم تسهيلات اضافية في مدفوعات الأغنياء للتأمين الوطني. الحكومة تعارض رفع حقيقي لقيمة الأجر الأدنى ولا زالت تحارب اقتراح القانون الذي تقدمت به لمسح عار تشغيل العمال بواسطة شركات القوى العاملة. كل ذلك في الوقت الذي يتضح أكثر وأكثر ان غالبية الفقراء الجدد هم أشخاص يعملون. الحكومة كذلك لا تنوي معالجة تركز الفقر في المناطق الريفية وفي البلدات العربية.
- في مجال المسكن – الحكومة تقترح المزيد من الخصخصة والتسهيلات للمستثمرين ولأصحاب العقارات بدلاً من قيامها بتقديم حلول وبناء مساكن شعبية على أراضي الدولة للجميع.
- أزمة الصحة لن تحل، أيضاً، من دون وقف هذا الشح القاتل في الميزانيات المخصصة لمؤسسات الصحة العامة.
- في مجال التعليم – بدلاً من دفع مبدأ التعليم المجاني من سن الرضاعة تقوم الحكومة بتأجيل تطبيق قانون التعليم المجاني من سن 3 سنوات حتى العام 2016.
- في المقابل تستمر الحكومة بخصخصة الموانئ، القطار والمواصلات العامة ومرافق عامة أخرى.
- خطوة بعيدة المدى مثل الغاء كافة العقبات بوجه الاستيراد ستؤدي الى إقالة عمال وزيادة البطالة في البلاد.
فقط ميزانية دولة جديدة، أكبر، يمكنها ان تتقدم بنا نحول عدل اجتماعي. هذا الأمر لا يعني بالضرورة زيادة في العجز، حيث يمكن زيادة المصروفات الاجتماعية في ذات الوقت الذي يتم به زيادة الضرائب على الأغنياء والشركات الكبيرة.
حركة الاحتجاج الاجتماعي تثير الاحترام والمشاعر معاً. لكن التحدي الأكبر لا زال أمام هذه الحركة. فمقابلها تقف مؤسسة سياسية من دون مشاعر، رأسمالية ومغتربة عن الواقع، وهذه المؤسسة تحظى بشرعيتها من سياسة التخويف التي تقتات على استمرار الصراع الاسرائيلي-العربي.
حركة الاحتجاج الاجتماعي ليست ظاهرة اسرائيلية فقط. انها دراما الرأسمالية الحالية: انتاج احتياجات جديدة اكثر وأكثر، انتاج محفزات ورغبات – من دون أية امكانية لإشباع هذه الاحتياجات والرغبات بالفعل. جيل كامل من الشباب، في جميع الدول المتطورة، بدأ يكتشف ان الوعود بحياة أفضل من حياة الأجيال السابقة ما هي الا وعود كاذبة. لهذه الجدلية كنت قد تطرقت في محاضراتي في برنامج خاص في الاذاعة قبل عدة سنوات. وقد كنت قد نشرت سابقاً على موقعي المحاضرة التلخيصية. أقترح عليكم قراءتها.
ان لب ماهية حركة الاحتجاج الجديدة تعبر عن قيم اشتراكية. بلورة اشتراكية القرن الواحد والعشرين تحتم علينا التعلم جيداً من دروس القرن العشرين، بشجاعة ومن دون مشاعر بالحنين فقط: علينا التعلم من اخفاقات الاشتراكية-الديمقراطية، وتحليل الخلل الستاليني. وجرائمه البشعة التي أدت الى الخراب الكبير. قبل 20 عاماً كنت قد كتبت مقالاً حول هذا الأمر ويبدو لي انه ملائم أيضاً لهذه الفترة.
حركة الاحتجاج الاجتماعي بحاجة الى تعمق فكري أكبر. وسيتم امتحانها من خلال قدرتها على إقامة حركة نضال مثابر، والتي تنجح بدمج الضغط من خارج البرلمان مع العمل داخل البرلمان. "الحرس الاجتماعي"، والذي بدأ عمله هذه الأيام، هو تجديد هام، وبنيتي التعاون مع هذه المبادرة بشكل دائم ومتواصل.
كالعادة يسرني الحصول على اقتراحات، أفكار وانتقادات.
ويسرنا الحصول على متطوعين في المشاريع المختلفة التي نقوم بها.
باحترام،
دوف حنين