טראמפ ניצח לא בזכות המיעוט הגזעני, אלא בזכות הרוב הכועס. הוא נבחר באותה מדינה שפעמיים בחרה נשיא שחור ברוב גדול. הסוקרים והפרשנים לא הצליחו לראות את עוצמת הכעס והתסכול, בארה"ב אבל לא רק בה. מתוך המערכת קשה לראות שהכעס עליה הוא לא רק מובן, הוא גם מוצדק. אי-השוויון במדינות המערב שובר שיאים. המרחק בין האלפיון העליון לבין שכבות הביניים וציבור העובדים גדל והולך. יותר ויותר אנשים מבינים שהשיטה פועלת נגדם. הם כועסים, ונמאס להם מהפוליטיקאים הממסדיים המייצגים המשכיות של שיטה ומערכת רקובות.
لم يفز ترامب بفضل الأقلية العنصرية، انما بسبب الأغلبية الغاضبة. فهو انتخب في نفس الدولة التي اختارت رئيس أسود بأغلبية كبيرة مرتين. ولم ينجح المحللون والمعلقون في رؤية شدة الغضب والاحباط، وليس فقط في الولايات المتحدة. من الصعب على من يتواجد في قلب النظام أن يتفهم الغضب عليه ويرى مبرراته. عدم المساواة في دول الغرب يحطم أرقام قياسية. والفجوة ما زالت تتعمق بين الأثرياء والطبقات الوسطى والعمال. المزيد من الناس بدأوا يفهمون أن النظام يعمل ضدهم. انهم غاضبون، وسئموا السياسيين الذين يمثلون استمرارية المؤسسة والنظام المتعفن.
אבל הכעס יכול היה להיות גם מקור של שינוי חיובי. הקמפיין המלהיב של ברני סנדרס הראה ששינוי כזה אפשרי גם בארה"ב. אבל כאשר האפיק של שינוי משמאל נחסם, יותר ויותר אנשים פונים לאפיק המסוכן של "שינוי" מימין. קמפיין טראמפ הדגים שוב שכאשר בזירה לא מוצגת תשובה אמיתית משמאל למשבר של המערכת, אז צומחת, במהירות מפלצתית, תשובה מזויפת ומסוכנת מימין.
لكن، كان يمكن للغضب أن يكون أيضا مصدرا للتغيير الايجابي. فقد أظهرت الحملة الممثيرة لبيرني ساندرز أن تغييرا كهذا ممكن حتى في الولايات المتحدة. لكن عندما ينعدم أفق التغيير من اليسار، يتوجه المزيد من الناس لمسار "تغيير" خطير من اليمين. وحملة ترامب أثبتت من جديد أن في حالة عدم وجود أجوبة حقيقية من قبة اليسار لأزمة النظام القائم، ستنمو أجوبة مزيفة وخطيرة بسرعة وحشية من قبل اليمين.
במובן זה, בחירתה של הילארי קלינטון כמועמדת הדמוקרטים הייתה שגיאה גדולה. היא ייצגה, עבור בוחרים רבים, בדיוק את מה שמעורר התנגדות. סטטוס-קוו, קשרי הון-שלטון, גלובליזציה שפוגעת בשכבות הביניים והמוחלשים. הערכתי ואני מעריך גם עכשיו שאם ברני סנדרס היה המועמד הדמוקרטי, אז היה לו סיכוי גדול להיבחר לנשיאות. כשקלינטון נותרה מול טראמפ, הבחירות הפכו לעצובות, ההתלהבות נעלמה ונפגעו שיעורי ההצבעה בקרב צעירים ומיעוטים. לא הספיקה האמירה הרציונלית והנכונה שצריך להצביע נגד טראמפ כי בחירתו משליטה על הפוליטיקה האמריקאית סדר יום מסוכן, גזעני, שונא נשים ומיעוטים.
ولهذا، انتخاب هيلاري كلينتون كمرشحة الحزب الديمقراطي كان خطأ كبير. خاصة وهي تمثل، بالنسبة للعديد من الناخبين، كل ما يبعث على المعارضة والنفور. الوضع الراهن، رأس مالية المحاسيب، والعولمة التي تضر في الطبقات الوسطى والمستضعفة. انا ما زلت اعتقد وأقدر حتى الآن أن اذا كان برني ساندرز هو المرشح عن الحزب الديمقراطي، لكان احتمال انتصاره في الانتخابات أكبر. وعندما بقيت كلينتون أمام ترامب، أصبحت الانتخابات بائسة، اختفى الحماس، وتضررت نسب التصويت بين الجيل الشاب والأقليات. ولم تكفي المقولة العقلانية بوجوب التصويت ضد ترامب لأن انتخابه سيزيد السياسة الامريكية خطورة، عنصرية، كراهية للنساء والأقليات.
תוצאות הבחירות בארה"ב הן קשות ומדאיגות. אבל, חשוב לזכור, פוליטיקה של שינוי אמיתי לא מתחילה בבחירות ולא מסתיימת בהן. חשוב מה שקורה בצמרת המערכת הפוליטית, אבל חשובה לא פחות ההתגייסות של אנשים לפעולה ולמאבק. האם תצליח תנועת השטח הגדולה שקמפיין סנדרס יצר למצוא דרך לפעול, להתנגד וליזום, ולהשפיע על סדר היום?
نتائج الانتخابات في الولايات المتحدة قاسية ومقلقة. لكن، من المهم أن لا ننسى، سياسة التغيير الحقيقي لا تبدأ ولا تنتهي في الانتخابات. ما يحدث في أعلى الهرم السياسي مهم جدا، ولكن ما لا يقل أهمية هو تجنيد الناس للعمل والنضال. هل ستنجح الحركة الميدانية الكبيرة التي خلقتها حملة ساندرز في ايجاد طريق للعمل، للمقاومة، للمبادرة وللتأثير على جدول أعمال الدولة؟
כל הלקחים האלה רלוונטיים גם לנו. גם בישראל המשבר מייצר סכנות גדולות, אבל גם אפשרויות. גם אצלנו אנשים יהיו מוכנים להתגייס לתנועת שינוי, אם וככל שנצליח ליצור אותה. גם אצלנו חיוני להשתחרר מהתפיסה המוטעית שפוליטיקה היא רק בחירות. גם אצלנו חשוב לבלום את הימין הקיצוני. אבל את זה אפשר לעשות לא ממקום של "מרכז" מטושטש, אלא ממקום של חלופה אמיתית ומלהיבה.
كل هذه العبر تنطبق على واقعنا أيضا. الازمة السياسية في اسرائيل تخلق مخاطر كبيرة، بالاضافة الى امكانيات لخيارات أخرى. والسكان هنا على استعداد للانضمام لحركة تغيير، اذا ما استطعنا ونجحنا في خلقها. ويجب أن نتحرر أيضا من المفاهيم الخاطئة بأن السياسة هي المشاركة في الانتخابات فقط. عندنا أيضا يجب أن نردع اليمين، وهذا غير ممكن من خلال التواجد في "المركز" بمواقف غير واضحة ومترنحة، انما عن طريق طرح بديل يساري حقيقي ومؤثر.
מוזמנים להאזין לראיון שנתתי בעניין זה לגל״צ:
مدعوون لسماع مقابلة أجريتها في هذا الخصوص: